Λέων Τολστόι

Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος;

Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς

Εκδόσεις Μίνωας

Αυτό το συγκλονιστικό βιβλίο ανήκει στη σειρά «Φάροι Ιδεών», των εκδόσεων Μίνωας. Η σειρά παρουσιάζει έργα διαχρονικής επικαιρότητας που αποτελούν φάρους προσανατολισμού. Στα σημερινά διλήμματα, χρειαζόμαστε τη βοήθεια της σκέψης αυτών των αξεπέραστων λογοτεχνών, όπως  του Τολστόι, καθώς και τους χρήσιμους προλόγους που μας τα παρουσιάζουν.

Σε αυτήν εδώ την έκδοση, μας παρουσιάζονται δύο ανεπανάληπτα έργα, ένα διήγημα και μια νουβέλα: «Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος;» και «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς». Τον πρόλογο έγραψε ο Άθως Δημουλάς και τη μετάφραση και το επίμετρο έκανε η Αλεξάνδρα Ιωαννίδου.

Χωρίς μεγάλες αφηγήσεις, τα δύο έργα, μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε πως ο άνθρωπος δεν έχει αλλάξει καθόλου, τα πάθη και οι αδυναμίες του είναι τόσο διαχρονικά και κοινά με τα σημερινά. Πόσο επίκαιρος εξακολουθεί να είναι ο Τολστόι, που μελέτησε τη ζωή βαθιά και επίμονα.

Στο «Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος;», ένα διήγημα παραβολή, ο Τολστόι δημιουργεί κινηματογραφική ένταση και αγωνία, ξεσκεπάζοντας το μικρόβιο της απληστίας που έχει τυφλώσει το μουζίκο Παχόμ. Ο αγρότης, σαν παρακινημένος από το διάβολο, προσπαθεί να αποκτήσει όλo και περισσότερη καλλιεργήσιμη γη. Η ψευδαίσθηση της ευτυχίας θολώνει την κρίση του και θυσιάζει τον εαυτό του στο βωμό μιας κάλπικης επιθυμίας.

Η νουβέλα «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» είναι ένα έργο ακόμα πιο συγκλονιστικό και αξεπέραστο. Μέσα στην ιστορία, περιγράφεται ο φόβος του θανάτου και η συμφιλίωση του ανθρώπου με τον θάνατο, αλλά και η υποκρισία της κοινωνίας, οι γάμοι που καταλήγουν σε μίσος, οι αθλιότητες των δημόσιων λειτουργών.

Η πλοκή ξεκινάει από τη στιγμή του θανάτου του ήρωα της νουβέλας. Τότε, αρχίζει ένα θέατρο χυδαιότητας: η σύζυγος του θανόντος ενδιαφέρεται να μάθει αν μπορεί να εισπράξει ως χήρα ένα έξτρα ποσό από το δημόσιο, πέρα από τη σύνταξη που δικαιούται. Οι συνάδελφοί του, αναρωτιούνται αν υπάρχει ενδεχόμενο προαγωγής τους. Η κόρη του, αδιάφορη, το μόνο που την ενδιαφέρει είναι ο αρραβωνιαστικός της και η κοινωνική ζωή. Όσο για τον γιο του, αν και μικρός, έχει μόλις προλάβει να εκδηλώσει την αγάπη του στον πατέρα.

Αριστουργηματική η αφήγηση του Λέοντα Τολστόι, ο οποίος αποδίδει την Τσαρική ατμόσφαιρα της επαρχίας της Ρωσίας μοναδικά. Όμως, πόσα πολλά κοινά στοιχεία βρίσκει ο αναγνώστης με το σήμερα!

Ο Τολστόι είναι πάντα επίκαιρος, είτε γράφει μικρά διηγήματα και νουβέλες, είτε αξεπέραστα μυθιστορήματα, όπως το «Πόλεμος και Ειρήνη», «Άννα Καρένινα» ή «Η Ανάσταση».