John C. Carr

Οι πολεμιστές αυτοκράτορες του Βυζαντίου

Εκδόσεις Ψυχογιός

Δεν μπορούσα να φανταστώ πως υπάρχει ένα τόσο πλήρες και ολοκληρωμένο βιβλίο για τον αναγνώστη που θέλει να αποκτήσει πλήρη εικόνα για την αυτοκρατορία των 1100 ετών.

• Ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει το Βυζάντιο μέσα από τη ζωή των 98 ανδρών αυτοκρατόρων και των 4 αυτοκράτειρων γυναικών. Αυτός είναι ένας ευρηματικός τρόπος για να γνωρίζουμε την ιστορία, όχι αποστειρωμένα, αλλά μέσα από τις προσωπικότητες των ηγετών που οδήγησαν το Βυζάντιο σε ένδοξες ή σε ολέθριες στιγμές. Φυσικά το Βυζάντιο ήταν γνωστό ως Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και οι κάτοικοί του “Ρωμαίοι”.
• Επιτέλους, για πρώτη φορά κατάφερα να έχω μια σφαιρική ιστορική εικόνα από την αρχή, τη διαδρομή, την παρακμή και την πτώση αυτής της ένδοξης αυτοκρατορίας – που ποτέ δεν κατάφερα να αποκτήσω στο σχολείο.
• Διαβάζοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης νιώθει αγωνία για το παρακάτω, σε ένα βιβλίο που όλοι ξέρουμε το τέλος του: την πτώση της Κωνσταντινούπολης στα χέρια των Οθωμανών. Έτσι, παρότι το βιβλίο είναι πυκνογραμμένο (369 σελίδες + 40 σελίδες σημειώσεις + πηγές + ευρετήριο) δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου, γιατί περιμένεις να μάθεις τι ακριβώς έκανε ο επόμενος αυτοκράτορας, ποιες αποφάσεις έπαιρνε στην προσωπική και στη δημόσια ζωή του, τι νεωτεριστικό εφάρμοσε, ποιες νίκες και ποιες ήττες έφερε στην πατρίδα του (οι περισσότεροι προσπαθούσαν να κάνουν διοικητικές μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και να μειώσουν την απάνθρωπη βαριά φορολογία – αλλά λίγοι τα κατάφεραν).
• Θα τολμούσα να το χαρακτηρίσω ένα ιστορικό βιβλίο με πολλά προσωπικά κουτσομπολιά – σαν χολιγουντιανό σενάριο με όλα τα “ντεσού” της αυτοκρατορικής αυλής – και με την αγωνία ενός θρίλερ μυθιστορήματος. Γιατί περιμένεις να μάθεις πόσο καιρό θα προλάβει να ζήσει ο κάθε αυτοκράτορας.
  Σε αντίθεση με τους σημερινούς προστατευμένους μονάρχες, οι περισσότεροι από τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου ήταν αρχηγοί του στρατού και – οι ίδιοι – πολεμιστές. Μάλιστα, ορισμένοι αιχμαλωτίστηκαν, άλλοι τραυματίστηκαν και κάποιοι σκοτώθηκαν, είτε στη μάχη ή από τις κακουχίες του πολέμου.
• Σε αντίθεση με όσα πίστευα – δηλαδή το Βυζάντιο δημιουργήθηκε με μια απόφαση του Μεγάλου Κωνσταντίνου και διαλύθηκε με μια πολιορκία, αυτήν του Μωάμεθ – κατάλαβα δύο νέα στοιχεία. 1. ότι η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε ήδη χωριστεί στη μέση από τον Αυτοκράτορα Διοκλητιανό, επομένως ο Κωνσταντίνος ανέλαβε αρχικά την Ανατολική πλευρά και μετά ολόκληρη, άρα ήταν πολύ φυσικό να μεταφέρει την πρωτεύουσα προς ανατολάς 2. κατάλαβα πως τα δύο τελευταία χρόνια πριν την Άλωση, οι τελευταίοι αυτοκράτορες, συχνά, δήλωναν υποτελείς στους Οθωμανούς Τούρκους, αφού το μόνο έδαφος που αποτελούσε πλέον την “αυτοκρατορία”, ήταν μόνο η Κωνσταντινούπολη.
• Οι σημαντικότεροι, κατά την άποψή μου αυτοκράτορες είναι και οι πιο διάσημοι: ο Κωνσταντίνος Α’ ο Μέγας, ο Ιουστινιανός, ο Ηράκλειος, ο Λέων Γ’ ο Ίσαυρος, ο Βασίλειος Β’ Βουλγαροκτόνος, Ο Ρωμανός Δ’ ο Διογένης και ο Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος.
• Το βιβλίο “Οι πολεμιστές αυτοκράτορες του Βυζαντίου”, εκδόσεις Ψυχογιός, είναι ηρωικό, συγκινητικό, ανθρώπινο. Επί 1000 χρόνια, όσα άντεξε το Βυζάντιο, έπρεπε να αντιμετωπίσει, μόνο του, καμιά φορά και με ορισμένους συμμάχους του, δεκάδες εχθρικούς λαούς: Πέρσες, Άραβες, Ούννους, Μογγόλους, Σελτζούκους Τούρκους και μετά Οθωμανούς. Από δυτικά. Όλα τα βάρβαρα φύλα, Αβάρους, Βίκινγκς, Γότθους, Νορμανδούς, Οστρογότθους, Βισιγότθους, Ρως, Βούλγαρους, Βάνδαλους κλπ.
• Το Βυζάντιο προστάτεψε όλη την Ευρώπη, αντιστεκόμενο στους βαρβάρους. Άλλοτε πολεμούσε διαθέτοντας τεράστια ποσά για να συντηρεί στρατό και ναυτικό. Άλλοτε πάλι, πλήρωνε τόνους χρυσού σαν λύτρα για να μην του επιτίθενται ορισμένοι από τους εχθρούς του.
• Η μεγάλη παρακμή του Βυζαντίου ξεκίνησε το 1204 με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης για 60 χρόνια από τους Λατίνους, Φράγκους και τους Βενετούς. Αυτοί σκότωσαν, έκλεψαν όλους τους θησαυρούς και τα ιερά κειμήλια και τα μετέφεραν στη δύση, βανδάλισαν, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν το μεγαλύτερο όγκο των έργων του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. Μέχρι και την Αγία Σοφία κόπρισαν και τοποθέτησαν μια πόρνη στον αυτοκρατορικό θρόνο.
• Από ανθρώπινης πλευράς, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ποιοι αυτοκράτορες ήθελαν να υπηρετήσουν την αυτοκρατορία και ποιοι επιθυμούσαν απλά την εξουσία. Για αυτό και πολλοί από αυτούς, μη μπορώντας να σηκώσουν το βάρος της ηγεσίας, έβγαζαν τις πορφύρες του αυτοκράτορα και φορούσαν το ράσο του μοναχού, εγκαταλείποντας τα εγκόσμια.
• Το πιο ανατριχιαστικό από όλα όσα συνέβηκαν στη χιλιόχρονη ιστορία του Βυζαντίου, ήταν οι φρικαλεότητες, οι μηχανορραφίες και οι κτηνωδίες όσων εποφθαλμιούσαν το θρόνο. Δυστυχώς, κάθε αυτοκράτορας έπρεπε να πηγαίνει τοίχο-τοίχο με το που ανέβαινε στο θρόνο. Οι υποψήφιοι σφετεριστές γιοί, αδελφοί, συγγενείς ή στρατηγοί, σε συνεργασία με μια στρατιά συμβούλων , ευνούχων, εκκλησιαστικών ηγετών, συζύγων ή ερωμένων, τύφλωναν, σκότωναν, δηλητηρίαζαν, προκαλούσαν “κυνηγετικά ατυχήματα”, ακρωτηρίαζαν ή, απλά, έκοβαν το κεφάλι του εκάστοτε αυτοκράτορα. Οι τυφλοί πια, ζώντες εκθρονισμένοι αυτοκράτορες κλείνονταν σε μοναστήρι ως το τέλος του βίου τους. Φυσικά υπήρχαν και οι “τυχεροί”, που έπεφταν ξεροί από το άλογο από εγκεφαλικά, καρδιακά ή από δυσεντερίες, υδρωπικίες, αδύνατη κράση ή αδιευκρίνιστες αιτίες (με εξαίρεση την δυνατή κράση του τυχερού Ιουστινιανού που επέζησε από τη βουβωνική πανώλη).
• Και μια όμορφη νότα από τη ζωή του αυτοκράτορα: μαζί με τα πορφυρά ρούχα, οι αυτοκράτορες και μόνο αυτοί φορούσαν κόκκινα παπούτσια.
• Ένα υπέροχο βιβλίο που θα σου αφήσει την αίσθηση του μεγαλείου και μια βαθιά θλίψη για μια θρυλική δύναμη που έσβησε. Και το χειρότερο, η αυτοκρατορία που αναγνώρισε και επέβαλε το Χριστιανισμό, προδόθηκε 2 φορές από τους Χριστιανούς αδελφούς της: το 1204 που την κούρσεψαν και το 1453 που την άφησαν στο έλεος των μουσουλμάνων.
• Όχι απλά αξίζει να το διαβάσεις, σε προτρέπω. Θα σε συναρπάσει και θα καταλάβεις με ένα βιβλίο για τις ρίζες σου, όσα δεν έχεις καταλάβει από πολλές άλλες αφηγήσεις.