Πάνος Αμυράς

Τα Λύτρα

Εκδόσεις Διόπτρα

Αυτό είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Πάνου Αμυρά το διαβάζω. Το προηγούμενο του ήταν «Ο λιμός».

Ο Αμυράς έχει ένα υπέροχο και ξεχωριστό στυλ ως συγγραφέας. Γράφει ιστορίες μυστηρίου που διαδραματίζονται στην εποχή της Γερμανική Κατοχής στην Ελλάδα. Ήρωάς τους είναι ο αστυνόμος Νίκος Αγραφιώτης, ο οποίος καλείται πάντα να λύσει ένα έγκλημα ή μια παράνομη ενέργεια, θέτοντας τον εαυτό του στο στόμα του λύκου, δηλαδή των Γερμανικών κατοχικών δυνάμεων.

Ειλικρινά, δεν υπάρχουν αστυνομικά βιβλία που να διαδραματίζονται σε αυτή τη σκοτεινή εποχή της χώρας μας. Ο συγγραφέας δεν είναι μόνο γνώστης της ιστορικής εκείνης εποχής, περιγράφει τα οδοιπορικά του ήρωά του σαν GPS που, με κλειστά μάτια, μας ταξιδεύει στα βρώμικα σοκάκια της Αθήνας, άλλοτε επάνω στα τραμ, άλλοτε σε συνοικιακά σπίτια, άλλοτε στα γραφεία της Γκεστάπο, περιγράφοντας ακόμα και τη μυρωδιά του αίματος από τα βασανιστήρια, άλλοτε στην καρδιά των παράνομων οργανώσεων.

Ο κεντρικός ήρωας Νίκος Αγραφιώτης είναι ένας τρισδιάστατος χαρακτήρας, αδέκαστος, πολυμήχανος όπως ο Οδυσσέας και με μια ψυχή πλημμυρισμένη από αγάπη για τον άνθρωπο και γενναιοδωρία. Είναι ανθεκτικός, δυνατός και σκληρός μόνο όταν προστατεύει εθνικά μυστικά.

Η γραφή του Πάνου Αμυρά έχει, επίσης, κάτι το αυθεντικό: είναι δημοσιογραφική και καταγράφει τα πάντα με τη λεπτομερή παρατηρητικότητά του ρεπόρτερ, είτε αυτά είναι συναισθήματα, είτε συνωμοσίες, είτε συμπτώσεις. Δεν χρησιμοποιεί πουθενά στερεότυπα, κοινοτυπίες, ούτε μελοδράματα. Περιγράφει την καρδιά των γεγονότων μεταφέροντας τον αναγνώστη στη θύελλα μιας εποχής γεμάτης με πατριωτικές οργανώσεις, διπλούς πράκτορες, πατριώτες που παριστάνουν ότι συνεργάζονται με τους κατακτητές. Οι σελίδες του βιβλίου του γεμίζουν τον αναγνώστη με στιγμές αγωνίας – δεν μπορείς να αφήσεις το βιβλίο από τα χέρια σου – συγκίνησης, αγανάκτησης και θυμού. Ευτυχώς, πάντα στο τέλος της ιστορίας του έρχεται η κάθαρση.

Ειδικά στα «Λύτρα», εκτιμάς την άποψη του συγγραφέα που φέρνει στο φως πολλές πληροφορίες άγνωστες για τους πολλούς, δεκάδες περιστατικά, όπου η διχόνοια των Ελλήνων, που παρακινείται από τους Γερμανούς, έχει τυλίξει τη χώρα ήδη από το 1943.

Κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες, εξαφανίζεται από το Ψυχικό, η εξάχρονη κόρη του Γερμανού πρέσβη και, μαζί, ο πεντάχρονος γιος του κηπουρού της βίλας. Αυτή η διπλή απαγωγή συνταράσσει την Αθήνα. Ο Νίκος Αγραφιώτης καλείται να εξιχνιάσει το μυστήριο και να εξαρθρώσει κυκλώματα προδοτών. Θα τον βοηθήσει μια γυναίκα, αποκαλύπτοντάς του μυστικά, ενώ πολλοί που τον εχθρεύονται θα προσπαθήσουν να τον ξεσκεπάσουν ή και να τον ενοχοποιήσουν για εγκλήματα που δεν έκανε.

Είναι ένα απολαυστικό, καταιγιστικό βιβλίο. Παραθέτει ιστορικές λεπτομέρειες και αποκαθιστά την αλήθεια για μια εποχή που τα οικογενειακά ακούσματα όλων μας, μόνο αποσπασματική εικόνα μας έχουν αφήσει για τη σκοτεινή και δύσοσμη εποχή της Γερμανικής Κατοχής.