Μιχαήλ Θερβάντες

O Δον Κιχώτης

Α’ Τόμος

Εκδόσεις Πατάκη

Σήμερα, σας παρουσιάζω το αριστούργημα της ισπανικής λογοτεχνίας, Δον Κιχώτης, της σειράς Κλασικά Κείμενα των εκδόσεων Πατάκη, σε θαυμάσια λογοτεχνική ζωντανή μετάφραση του Κ. Καρθαίου.

Το βιβλίο κυκλοφορεί σε δύο τόμους, εγώ εδώ σας παρουσιάζω τον πρώτο τόμο, 632 σελίδων.

Αν και είχα διαβάσει την ιστορία του Δον Κιχώτη όταν ήμουν μικρή, σε Κλασικό Εικονογραφημένο, θεωρώ ότι δεν είχα καταλάβει τίποτα από το βάθος της ιστορίας και της γραφής του Ισπανού μυθιστοριογράφου, Μιχαήλ Θερβάντες, που έγραψε το έργο αυτό στον 16ο αιώνα. Ο συγγραφέας έζησε μια πολύ κακότυχη ζωή, μέρος της οποίας εκφράζεται μέσω του loser ήρωά του.

Ο Θερβάντες, στην πραγματικότητα επέλεξε το επάγγελμα του στρατιωτικού και, μαζί με τον αδελφό του, πήραν μέρος σε πολλές μάχες, καθώς και στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, κατά του Σουλτάνου και των Οθωμανών. Στην επιστροφή του στην πατρίδα έπεσε το καράβι τους στα χέρια πειρατών και έμεινε σκλάβος 4 χρόνια στο Αλγέρι. Μετά από πολλές απόπειρες απόδρασης και αφού ο πατέρας του πλήρωσε τα λύτρα για την απελευθέρωσή του, επέστρεψε στην Ισπανία. Εκεί απέκτησε οικογένεια αλλά δεν είχε τον τρόπο να τους τρέφει. Ακόμα και τα θεατρικά έργα του δεν πήγαιναν καλά και καμιά δουλειά από όσες ασχολήθηκε.

Ήταν χρεωμένος, φυλακίστηκε, αρρώστησε βαριά από υδρωπικία. Πέρασε μια ζωή γεμάτη στενοχώριες, φτώχεια, κακοτυχία και θλίψη.

Πότε πρόλαβε και έγραψε το αριστούργημα Δον Κιχώτης;

Η ιστορία του βιβλίου έχει για ήρωα του τον ιδαλγό (αριστοκράτη κατώτερης σειράς) Δον Κιχώτη από την Μάντσα. Ο ξερακιανός 50 ιδαλγός περνάει σχεδόν όλη του τη ζωή μελετώντας μυθιστορήματα με ιππότες, πράγμα που του παίρνει τα μυαλά. Θέλει να επαναφέρει την ιπποσύνη και τις αξίες της σε μια εποχή (γύρω στο 1.600 μ.Χ.) που θεωρείται ήδη παλιομοδίτικη. Ξεκινάει πάνω στο άλογό του, τον Ροσινάντε, ντυμένος με μια παλιά περικεφαλαία και με τα υπολείμματα μιας ξεχασμένης πανοπλίας, να γίνει περιπλανώμενος ιππότης και να αποδίδει δικαιοσύνη, να ελευθερώνει τους σκλάβους, να συντρέχει τους φτωχούς. Στα ταξίδια του, που δεν τον πηγαίνουν πολύ μακριά από το χωριό του, τον συνοδεύει ο «ιπποκόμος» του, ένας φτωχός αγρότης από το χωριό, ο Σάντσο Πάνσα. Επειδή τα κατορθώματα που φαντάζεται ότι θα κάνει δεν έχουν γούστο αν δεν υπάρχει στη ζωή μια αρχοντοπούλα να της χαρίζει τα δώρα από τις επιτυχίες του, φτιάχνει με τη φαντασία του την εικόνα μιας χωριατοπούλας με τ’ όνομα Ανδόνσα Λορένσο, ότι είναι η Δέσποινα των Στοχασμών του και «αρχόντισσα» με το όνομα Δουλτσινέα ντε Τοβόσο.

Μαζί, Δον Κιχώτης και Σάντσο Πάνσα, ξεκινούν τις περιπέτειές τους, ως περιπλανώμενοι και βρίσκονται συνεχώς μπλεγμένοι σε τραγελαφικές καταστάσεις από τις οποίες, στο τέλος, σώζονται δαρμένοι, χτυπημένοι, ταπεινωμένοι, με κλεμμένα τα υπάρχοντά τους. Κι όλα αυτά ξεκινούν από τις τρέλες του Δον Κιχώτη, ο οποίος παντού φαντάζεται πύργους, εχθρούς και κινδύνους, από τους οποίους θέλει να σώσει τον κόσμο.

Σε όλη τη διάρκεια του βιβλίου υπάρχουν εκτεταμένες αναφορές σε δεκάδες ιπποτικά βιβλία, αυτά που πήραν τα μυαλά του Δον Κιχώτη. Όμως, ο  ιδεολόγος κατά φαντασία ιππότης, όποτε ομιλεί για τα δικαιώματα του ανθρώπου, την απόδοση δικαιοσύνης, την εκδίκηση των προσβολών και την υποστήριξη των γυναικών, τα έχει τετρακόσια και όλοι θαυμάζουν τα λόγια του.

Όταν αρχίζει να λέει τις λολάδες για τις ιπποσύνες, όλοι γελούν μαζί του και τον αποπαίρνουν.

Στη φωνή του ιδεολόγου που εκπροσωπεί ο Δον Κιχώτης, έρχεται σαν αντίβαρο η φωνή της πραγματικότητας, που εκπροσωπεί ο απλοϊκός ιπποκόμος Σάντσο Πάνσα. Οι δύο λογικές πάντα συγκρούονται σε όλα τα επεισόδια του περιπλανώμενου ιππότη.

Το ισπανικό αριστούργημα, που ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς μετέπειτα, έχει τέτοια δομή, που, στην πλοκή του, βρίσκουν θέση πολλές μικρές αυτοτελείς ιστορίες. Όπως η ιστορία του Οδυσσέα ή Οι χίλιες και μία νύχτες, έτσι και στο συναρπαστικό μυθιστόρημα του Θερβάντες, εμπλέκονται Ιστορίες ανθρώπων που βρίσκονται στο δρόμο του Δον Κιχώτη, μαζί με αφηγήσεις ταξιδιωτών για εμποδισμένες αγάπες, για άτυχους ανθρώπους και για νέους που έχασαν τα μυαλά από την αγάπη. Την ίδια στιγμή, η πεζή πραγματικότητα πιέζει με την ωμή της πλευρά τους ήρωες, απαιτώντας τους να πληρώσουν το φαγητό και τον ύπνο τους στο χάνι.

Δυνατό βιβλίο, προσφέρει στον αναγνώστη συγκρουόμενες ιδέες, συναρπαστική πλοκή, ολοζώντανους διαχρονικούς χαρακτήρες και συνεχή επεισόδια με ανατροπές που καταλήγουν σε γέλια ή κλάματα.

Θα νιώθεις τη συμπάθειά σου για τον άκακο ιππότη, θα προβληματιστείς για τις αξίες των ιδεολόγων σε σύγκριση με τους κουτοπόνηρους, θα αξιολογήσει στις δικές σου αξίες και το τίμημα που πληρώνεις υποστηρίζοντάς τες. Γιατί το βιβλίο, στο τέλος, αυτό που μας λέει είναι ότι το να έχεις αξίες και να τις υποστηρίζεις, με κάποιον τρόπο, το πληρώνεις τελικά.

Είναι must!