Etaf Rum
Μια γυναίκα δεν είναι άνθρωπος
Εκδόσεις Ιβίσκος
Έχουμε διαβάσει πολλά μυθιστορήματα για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Αυτό εδώ, πάντως, είναι συγκλονιστικό.
Η ιστορία της Ισρά που από τους καταυλισμούς της μακρινής Παλαιστίνης βρέθηκε στην πολύβουη Νέα Υόρκη. Πώς οι γονείς της την πάντρεψαν μικρή για να την ξεφορτωθούν, αφού το κορίτσι είναι βάρος για την οικογένεια.
Το 1990, στην Παλαιστίνη, η δεκαεφτάχρονη Ισρά, προτιμάει να διαβάζει βιβλία, από το να υποδέχεται τους μνηστήρες και τις οικογένειές τους, που ο πατέρας της έχει αποφασίσει γι’ αυτήν. Μπορεί να τους σερβίρει τσάι μόνο κρατώντας το βλέμμα της χαμηλά, στο πάτωμα. Μέσα σε μια εβδομάδα, αρραβωνιάζεται και παντρεύεται τον Αντάμ, έναν άγνωστο γι’ αυτήν. Σύντομα μεταναστεύει στο Μπρούκλιν, ζώντας μαζί με την οικογένεια του Αντάμ και με θύτη της τη μητέρα του, Φαρίντα.
Η Φαρίντα, που έχει υποστεί στη ζωή της τα πάντα ως προσφυγοπούλα, το μόνο που την ενδιαφέρει είναι η γνώμη των άλλων Αράβων του Μπρούκλιν. Το μόνο που ζητάει η Φαρίντα από την Ισρά είναι ένα γιο. Μόνο που η Ισρά, γεννοβολάει τέσσερις κόρες στη σειρά, πριν καν γίνει είκοσι ενός ετών.
Στο μεταξύ, παράλληλα εκτυλίσσεται η ζωή της Ντεγιά, το 2008. Η δεκαοχτάχρονη Ντεγιά είναι η πρωτότοκη κόρη της Ισρά. Τώρα έχει έρθει η σειρά της να παντρολογηθεί στο Μπρούκλιν. Και ενώ γεννήθηκε στην Αμερική, τα αραβικά έθιμα της Παλαιστίνης – ας πούμε να μην χαιρετάει τα αγόρια συμμαθητές της στο σχολικό λεωφορείο – ισχύουν και για εκείνην. Η Ντεγιά είναι ορφανή γιατί οι γονείς της σκοτώθηκαν σε αυτοκινητιστικό ατύχημα, όταν εκείνη ήταν οκτώ ετών. Αυτήν και τις αδελφές της, τις μεγάλωσε η γιαγιά τους η Φαρίντα. Το κορίτσι θέλει να σπουδάσει στο κολέγιο, όμως η γιαγιά πιέζει την εγγονή να παντρευτεί με προξενιό από τα δεκαοχτώ της. Σύντομα η Ντεγιά θα ανακαλύψει ένα μικρό παράθυρο προς το παρελθόν της και θα έρθει σε επαφή με ένα σκοτεινό, συγκλονιστικό και φρικτό μυστικό, που θα την κάνει να αμφισβητήσει όσα νόμιζε πως γνωρίζει για τους γονείς της και το παρελθόν της.
Ένα μαγευτικό βιβλίο, ανθρώπινο και σκοτεινό, για τη γυναίκα, την καταπίεσή της και την ανάγκη της για αλλαγή. Η γυναίκα, στις κοινωνίες που περιγράφει το μυθιστόρημα, πρέπει να υπακούει και να υφίσταται τα πάντα. Η ίδια δεν μπορεί να πει όχι ή να σηκώσει κεφάλι. Δεν μπορεί να χαιρετήσει τα αγόρια, δεν μπορεί να σπουδάσει, δεν μπορεί να έχει αντίθετη άποψη από τον άντρα της ή πρόσωπα εξουσίας στην οικογένεια, δεν μπορεί να βγει βόλτα μόνη της στους δρόμους, δεν μπορεί να πάει στην αστυνομία όταν ο άντρας της την ξυλοφορτώνει καθημερινά, δεν μπορεί να ζητήσει βοήθεια για τις δουλειές του σπιτιού, δεν μπορεί να γεννάει κορίτσια. Δεν γίνεται.
Ποια τολμάει να αλλάξει, πώς να πάει κόντρα στην οικογένεια η ηρωίδα και να φύγει; Πού να πάει μόνη, χωρίς φίλους, χωρίς δουλειά, χωρίς καν να ξέρει τι γλώσσα; Μιλάμε για την Αμερική τριάντα χρόνια πριν. Όχι τόσο παλιά.
Η κουλτούρα της εξουσίας και της καταπίεσης των αδύνατων, τάχα στο όνομα της ηθικής, είναι διάσπαρτη σε ολόκληρο το βιβλίο. Κάθε θύτης έχει υπάρξει θύμα για πολλά χρόνια. Η Φαρίντα έχει υποστεί πολλά από τον άντρα της. Ο Αντάμ, ως πρωτότοκος, βασανίζεται από την οικογένειά του, υποχρεωμένος να σηκώνει βάρη που δεν αντέχει. Και αυτοί με τη σειρά τους, βασανίζουν τα δικά τους θύματα.
Μια κόρη θεωρείται προσωρινή επισκέπτρια στην οικογένεια. Ένα κορίτσι δεν κοιτάζει ποτέ έναν άνδρα. Δεν υπάρχει χώρος γι’ αγάπη στη ζωή μιας γυναίκας. Αρκεί να τρέχει γύρω παίρνοντας διαταγές. Οι μάνες κρύβουν τις ντροπές της οικογένειας. Η Ισρά δεν ήταν η μόνη στον κόσμο που ντροπιάστηκε επειδή έκανε κορίτσι.
Ένα βιβλίο που δεν μπορείς να αφήσεις από τα χέρια σου, γιατί σου αποκαλύπτει κοινωνίες μέσα στον πολιτισμό, που δεν φαντάζεσαι ότι λειτουργούν με τόσο οπισθοδρομικές πεποιθήσεις και χωρίς σεβασμό για τα ανθρώπινα πλάσματα.
Ο τρόπος που γράφει η συγγραφέας σε ταράζει χωρίς να σε απωθεί. Το βιβλίο είναι ρεαλιστικά σκληρό, χωρίς να είναι μελόδραμα. Και η μετάφραση της Τέσυς Μπάϊλα, μαζί με όλες τις σημειώσεις για τον αναγνώστη, είναι εξαιρετική, προσεγμένη, με επιλεγμένη γλώσσα. Πρώτη φορά σε βιβλίο που αναζήτησα τον μεταφραστή.
Αριστούργημα της λογοτεχνίας. Διάβασέ το και θα νιώσεις τη δύναμη και την επιρροή που ασκεί ένα καλό βιβλίο στην κοινωνία.
